Desember lukter annerledes

For å kjenne et land, et folk og et samfunn, må man bli kjent med folkets tradisjon, kultur. Det er ikke bare for lærdom, men det er også viktig for å kunne leve sammen med dem. For å leve sammen i et flerkulturelt samfunn må vi ta ansvar for kommunikasjon. Vi skal kjenne og ha respekt for hverandres verdier. Men uten kommunikasjon er det umulig å oppleve respekt eller ikke.
Jul er en av de praktiske og viktigste tradisjonene i det norsk samfunnet. Derfor lukter desember annerledes enn de andre måneder. Man føler den annerledesheten i lufta, på jobb, i butikker og alle mulige steder. Folk blir snillere og hilser høyt på hverandre. Naboen stopper deg på vei til postkassen og spør om deg og dine planer i juleferien. Du føler at du er en del av felles! Det blir enda annerledes når du jobber særlig med barn på skoler. Barna er veldig glade i ventetiden der de lager julegaver, julekort og julepynt. De øver julesanger og forbereder seg for julekonserter. lærerne får julekort fra elevene, kollegaene og… Det blir egentlig annerledes…
Vi innvandrere har i ansvar å bry oss om det som er landets viktigste tradisjon. Barna våre går på skole sammen med norske barn som feirer jul. Barna våre spør oss om det som mange andre er opptatt av den. Så er det viktig at vi som foreldrene informerer dem på en riktig måte.
Denne artikkelen er på tyrkisk og handler om noen aktiviteter som praktiseres i den adventstiden i desember.

***

Norveç´in gelenekleri ile tanış olalım

Aralık ayı- desember- Norveç’te özel geçiniyor, öyleki herkes onun özelliğini fark edebiliyor. Ben Norveç’e ilk geldiğimde her şeyden evvel bu ayın diğer aylardan farklı olduğuna vardım. Şunun en büyük sebebi evlerin penceresinden gözüken yanar mumlarmış. Ben kendimle öyle zannediyordum acaba bunlar niçin miş? Bildiğiniz gibi kışlarda, Norveç’in günleri daha kısa ve geceleri baya uzun ve soyuk oluyor. Ben kampta iken havanın -25 derecesini yaşadım. Ölkenin kuzeyinde daha da beter oluyor. Şu mevsimte gece ile gündüzün hiç farki yok. Her taraf karanlık. Bundan dolayı bu uzun gecelerde vakti nasıl geçirmek biraz sorun olabilir. Şimdiki zaman insanlar kendilerini televizion, bilgisayar, kitap, dergi, gazete veya başka eğlence ve etkinliklerle meşgul ediyormuşlar. Ben geçmiş zamanını düşünüyorum ve bana böyle geliyor ki bu halkın geçmişte çeşitli ve zengin “halk masalları” olabilirmiş. Bu masalların çoğu fantazi ve hayal gücünden kaynaklanıyor. “Troll”lar (Norveç halk inanışına göre çirkin ve insana benzeyen canlı) bu masallarda en mühim rolu oyniyormuşlar.

Geleneğin dinle alakası

Söylediğim gibi aralık ayı Norveç’te özel kutlanıyor. Şübhesiz bu özelliğin nedeni Noel gecenin gelişi ile sık bir alakası olabilir. Norveçliler gerçi dine bağlı olan insanlar sayılmazlar, veya ki dini törenleri şahsı bir mesele gibi hesaba katiyorlar, fakat iller boyu bir sıra dinli anlam ve inamlar toplumun gelenek ve görenek haline gelmiş ve halk onu kutluyor. Işte “Jul” (Noel) de bu kuraldan istisna olamaz.
Profesör Kamil Özerk yabancı çocuklar için toplayan okul materyalların birinde bu konu ile bağlı şöyle yazıyor: “Noel kutlamaları çok eskiye dayanan bir gelenektir. Hıristiyanlık dini henüz Norvçe yayılmadan önce de böyle bir geleneğin varlığından söz edilir.”

Bence Norveçin Halk masallarıda şu mevzuyu onaylıyor. Çünkü bütün masallarda tam eski zamanlardan söz gediyor. İran ve Azarbaycan’da 21 aralık gecesi ( Noele tam uç gün kalar) “yılın en uzun gecesi” diyerek, kutlanıyor. İran'da bu geceye "Yalda" (doğum anlamında demek) ve Azerbaycan'da ise “çille gecesi” deniliyor.

Noel hazırlık ve kutlamaları
İşte ben bazı bu hazırlıklara dokunacağım:
Advent mumları
Kamil Özerk şu materyallarda devam edip şöyle yazıyor “Noel hazırlıkları bu geceden önceki dördüncü pazarda başlar. Bu dört hafta hazırlık dönemine “advent zamanı” denir. Advent zamanında ki her pazar günü bir mum yakılarak bekleme zamanının süresi belirtilir.”[Høytider,helligdager og tradisjoner i Norge/2007]
Her mumu yakarken şöyle denir:

Så tenner vi et lys i kveld, vi tenner det for glede

Det står og skinner for seg selv og oss som er tilstede

Så tenner vi et lys i kveld, vi tenner det for glede
(Işte bu akşam bir mum yakıyoruz, biz onu sevinç için yakıyoruz
O yanarken ışıldıyor, özüne ve bize ki şurda hazırız.
Işte bu akşam bir mum yakıyoruz, biz onu sevinç için yakıyoruz )

Öbür haftalarda ise başka mumları yakıp aynı sözü tekrar ederken “bir mum yakıyorum” yerine “ iki, öteki hafta ise üç ve nehayet “dört mum yakıyoruz” diye söylenir.
Evin dekorasyonları Advent döneminde deyişiliyor. Noel baba, Trolların küçük heykelleri evin her tarafına koyulur. Evin her yeri süsleniyor.

İşte şuna "Julstjerne" Advent yıldızı denilir. Bu çiçek bu günlerde çok popülerdir.

Çocuklar ve Noel
Çocuklar Noeli karşılamasına çok sevinip zevk alıyorlar. Onlar “advent döneminde” dost ve akrabalardan güzel hediyeler alıp, bu nedenle merakla bu günleri beklerler.

Şüna Adventkalender "Advent takvimi" denilir. Bu takvim 24 günden oluşup son günü 24 aralık günün gösterir. Çoçuklar her gün evde (günüyle ilgili) bu takvimleri açıp çeşitli çikolata alıyorlar.

Şuna da "Julestrømpe" Noel çorbı diyorlar. Çoçuklar günde armağanlarını şu çorabın içinden de alabiliyorlar.

Okullarda her sınıfta çoçuklar için hediyeler hazırlanmış. Şu hediyeler böyle zarfların içine koyulmuş ve onlar sıra ile her gün birer alıyorlarmış.


Çoçuklarda başkalarına hediye vermeği düşünüyorlarsa, böylece sınıflarda imkanlardan faydalanıp çeşiktli şeyler yapıyorlar. Ve onu istediği insanlara hediye olarak bahş ediyorlar.